Στυτική δυσλειτουργία
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η σεξουαλικότητα είναι κύριο χαρακτηριστικό της ανθρώπινη ζωής και στην πλειοψηφία των σχέσεων θεωρείται ένας από τους κυριότερους παράγοντες που συνδέει το ζευγάρι, ανεξάρτητα από το αν η σχέση είναι ετεροφυλική ή ομοφυλική. Η ενεργός σεξουαλική ζωή συνδέεται περισσότερο με την νεαρή ηλικία αλλά αυτό δε σημαίνει ότι και στην ηλικία των 75 ετών το σεξ δεν θεωρείται σημαντικό και οι ηλικιωμένοι έχουν σεξουαλικές επαφές σε ποσοστό 30%. Παρόλα αυτά η σεξουαλική υγεία φθίνει από την ηλικία των 50 ετών και μετά και τα προβλήματα περιλαμβάνουν μείωση της επιθυμίας, στυτική δυσλειτουργία και δυσκολία εκσπερμάτωσης. Η στυτική δυσλειτουργία διακρίνεται σε πρωτοπαθή, αν εμφανίζεται από τις πρώτες σεξουαλικές επαφές, και σε δευτεροπαθή, εάν εμφανίζεται μετά από μια περίοδο φυσιολογικής σεξουαλικής ζωής. Σχεδόν κάθε άντρας στη διάρκεια της ζωής του θα εμφανίσει κάποια σποραδικά επεισόδια στυτικής δυσλειτουργίας τα οποία συνήθως συνδέονται με ειδικές συνθήκες και καταστάσεις, οι οποίες προκαλούν αυξημένο στρες. Αυτά τα προσωρινά προβλήματα στύσης, εξαφανίζονται όταν λύνεται το πρόβλημα και δεν απαιτούν συνήθως ιατρική βοήθεια. Αντίθετα, στις περιπτώσεις που η στυτική της λειτουργία κρατάει για περισσότερο από τρεις με έξι μήνες, πρέπει να αναζητηθεί ιατρική βοήθεια και να γίνει πλήρης έλεγχος εξαιτίας της αυξημένης πιθανότητας να υπάρξουν προβλήματα σχέσης ή να κρύβονται θεραπεύσιμες παθήσεις οι οποίες να προκαλούν την εμφάνιση της στυτικής δυσλειτουργίας.
ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ
Η στυτική δυσλειτουργία μαζί με την πρόωρη εκσπερμάτωση είναι οι πιο συχνές αντρικές σεξουαλικές διαταραχές. Ο επιπολασμός της στυτικής δυσλειτουργίας εξαρτάται από την ηλικία με μια απότομη αύξηση μετά την πέμπτη δεκαετία ζωής. Παρόλα αυτά η στυτική δυσλειτουργία είναι συχνό πρόβλημα και στις νεότερες ηλικίες.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ
Παράγοντες κινδύνου για στυτική δυσλειτουργία
Οι μελέτες δείχνουν ότι σε άνδρες άνω των 40 ετών η στυτική δυσλειτουργία συνδέεται με παράγοντες καρδιακού κινδύνου όπως διαβήτης, υπέρταση, στεφανιαία νόσος, δυσλιπιδαιμία, και μεταβολικό σύνδρομο, ενώ συχνά η στυτική δυσλειτουργία και η στεφανιαία νόσος συνυπάρχουν. Η εμφάνιση στυτικής δυσλειτουργίας θα πρέπει να θεωρείται προειδοποιητικό σημείο για κρυφή στεφανιαία νόσο και αυξημένο κίνδυνο μελλοντικού εμφράγματος. Οι άντρες άνω των 40 ετών με στυτική δυσλειτουργία έχουν αυξημένη πιθανότητα θανάτου και θα πρέπει να γίνεται εκτίμηση του καρδιαγγειακού κίνδυνου πριν από την θεραπευτική αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας.
Καλοήθης υπερπλασία προστάτη και συμπτώματα κατώτερου ουροποιητικού
Η καλοήθης υπερπλασία προστάτη και τα συμπτώματα κατώτερου ουροποιητικού έχουν υψηλή συχνότητα συσχέτισης με διαταραχές στύσης και εκσπερμάτισης, σε ποσοστό 58 με 71%. Οι κοινοί αιτιολογικοί παράγοντες περιλαμβάνουν χαμηλά επίπεδα νευροδιαβιβαστών, υπερδραστηριότητα του αυτόνομου νευρικού συστήματος και αθηροσκλήρωση της πυέλου. Επιπλέον ορισμένα φάρμακα για την θεραπεία της υπερπλασίας προστάτη μπορούν να προκαλέσουν στυτική δυσλειτουργία και προβλήματα εκσπερμάτωσης.
Φαρμακευτική στυτική δυσλειτουργία
Διάφορα φάρμακα μπορούν να έχουν επίδραση στην στυτική λειτουργία. Οι κυριότερες κατηγορίες και οι μηχανισμοί δράσης είναι οι εξής:
Αντιυπερτασικά φάρμακα
Πολλά αντιυπερτασικά φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν τη στυτική δυσλειτουργία με τους εξής μηχανισμούς:
Β αναστολείς και ειδικά οι μη εκλεκτικοί Β1 Β2 αναστολείς.
Προκαλούν σύσπαση των λείων μυών των σηραγγωδών σωμάτων, κλείσιμο των ελικοειδών αρτηριών και μείωση της τεστοστερόνης ορού. Ο μονός β αναστολέας με θετική επίδραση στην στύση είναι η νεμπιβολόλη.
Μεθυλντόπα.
Είναι ένας άλφα αδρενεργικός αγωνιστής και προκαλεί μείωση της τεστοστερόνης και αύξηση της προλακτίνης.
Κλονιδίνη.
Είναι ένας άλφα αδρενεργικός αγωνιστής
Ρεσερπίνη.
Μειώνει την ικανότητα αποθήκευσης βιογενών αμινών. Προκαλεί αύξηση της προλακτίνης.
Θειαζίδες.
Μείωση της τεστοστερόνης και των ενδοκυττάριων αποθηκών ψευδάργυρου.
Σπιρονολακτόνη.
Έχει δράση αντιανδρογόνου.
Φάρμακα για αυξημένη χοληστερίνη και τριγλυκερίδια.
Είναι τεκμηριωμένο ότι η δυσλιπιδαιμία προκαλεί στυτική δυσλειτουργία και η μείωση της χοληστερόλης, ιδίως της LDL, βελτιώνει την στύση. Παρόλα αυτά τα φάρμακα για τη μείωση της χοληστερόλης μπορούν να έχουν διαφορετική δράση.
Στατίνες
Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, οι στατίνες από μόνες τους μπορεί να χειροτερεύσουν την στυτική λειτουργία αλλά όταν χρησιμοποιούνται μαζί με αναστολείς της φωσφοδιεστεράσης 5-α μπορούν να βελτιώσουν την στυτική λειτουργία.
Φιβράτες.
Οι φιβράτες έχουν ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο προκλήσης στυτικής δυσλειτουργίας σε σχέση με τις στατίνες.
Νιασίνη
Η νιασίνη ή νικοτικό οξύ ή βιταμίνη Β έχει αντιοξειδωτική δράση, Μειώνει τα επίπεδα χοληστερίνης, λιποπρωτεϊνών και τριγλυκεριδίων και μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την στυτική λειτουργία.
Αντιαρρυθμικά
Αμιωδαρόνη.
Μπορεί να προκαλέσει θυρεοτοξικότητα και υποθυρεοειδισμό, που με τη σειρά τους μπορούν να προκαλέσουν στυτική δυσλειτουργία.
Διγοξίνη.
Έχει αρνητική δράση στα επίπεδα ανδρογόνων και μπορεί να προκαλέσει μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας και στυτική δυσλειτουργία. Επιπλέον αναστέλλει τη λειτουργία της αντλίας νατρίου στα σηραγγώδη σώματα.
Τοξίνες
Νικοτίνη.
Τα επιδημιολογικά δεδομένα έχουν δείξει ότι η νικοτίνη από μόνη της ελάχιστα επηρεάζει την στυτική λειτουργία. Εάν όμως συνδυάζεται με άλλους παράγοντες κινδύνου τότε η πιθανότητα στυτικής δυσλειτουργίας αυξάνει κατακόρυφα. Οι καπνιστές έχουν 50% μεγαλύτερη πιθανότητα στυτικής δυσλειτουργίας από τους μη καπνιστές. Η διακοπή του καπνίσματος βελτιώνει άμεσα και γρήγορα την στυτική λειτουργία.
Αλκοόλ
Μικρές ποσότητες αλκοόλ μπορούν να βελτιώσουν την στυτική λειτουργία λόγω μείωσης του άγχους επίδοσης και της αγγειοδιαστολής που προκαλεί το αλκοόλ. Εντούτοις, η ικανότητα επίτευξης στύσης μειώνεται όταν τα επίπεδα αλκοόλ στο αίμα είναι 40 με 50 mg/dl (0,4-0,5 g/l) και συνήθως είναι αδύνατη σε επίπεδα πάνω από 100mg/ml. Οι επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι μια ήπια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να προλαμβάνει τους καρδιαγγειακούς κινδύνους και την στυτική δυσλειτουργία.
Ναρκωτικά
Δεν υπάρχουν αξιόπιστα δεδομένα για την συσχέτιση της χρόνιας κατανάλωσης ναρκωτικών ουσιών και της στυτικής δυσλειτουργίας. Σύμφωνα με μία πρώιμα δημοσιευμένη ανάλυση, φαίνεται ότι η χρονιά κατανάλωση ναρκωτικών ουσιών και ιδίως ηρωίνης συνδέεται με στυτική δυσλειτουργία, μειωμένη σεξουαλική επιθυμία και αυξημένο χρόνο εκσπερμάτωσης. Στην βιβλιογραφία υπάρχουν μεμονωμένα περιστατικά όπου η χρήση κοκαΐνης συνδέεται με πριαπισμό.
Δισφαινόλες
Η δισφαινόλη Α είναι μία ευρέως διαδεδομένη περιβαντολλογική τοξίνη, η οποία απελευθερώνεται από πλαστικά και είναι αποδεδειγμένα ικανή να διαταράξει την ενδοκρινική λειτουργία του ανθρώπου. Άντρες με επαγγελματική έκθεση στη δισφαινόλη, είχαν αυξημένο κίνδυνο μειωμένης σεξουαλικής επιθυμίας, στυτικής δυσλειτουργίας και μειωμένης ικανοποίησης με την σεξουαλική τους ζωή.
ΟΡΜΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Υπογοναδισμός
Η τεστοστερόνη παράγεται κατά 90 με 95% από τα κύτταρα Leydig των όρχεων και κατά 5-10% περίπου στη φλοιώδη μοίρα των επινεφριδίων. Οι ουσίες από τις οποίες παράγεται η τεστοστερόνη είναι η χοληστερόλη και η πρεγνενολόλη. Μέρος της τεστοστερόνης μετατρέπεται σε διυδροτεστοστερόνη από το ένζυμο 5 α – αναγωγάση και σε 17 β- οιστραδιόλη από το ένζυμο αρωματάση. Η υπόλοιπη τεστοστερόνη μεταβολίζεται σε ανδροστερόνη και απεκκρίνεται με τα ούρα. Ο χρόνος ημισείας ζωής της τεστοστερόνης είναι μόλις 12 λεπτά. Η σύνθεση της τεστοστερόνης ενεργοποιείται από την ωχρινοτρόπο ορμόνη (LH), η οποία με τη σειρά της ενεργοποιείται από την εκλυτική ορμόνη των γοναδοτροπινών, η οποία παράγεται στον υποθάλαμο και η έκκριση της οποίας ρυθμίζεται από τα επίπεδα οιστρογόνων στον υποθάλαμο. Το 44% περίπου της τεστοστερόνης που κυκλοφορεί στο αίμα είναι συνδεδεμένο με την πρωτεΐνη SHBG, το 54 % είναι συνδεδεμένο με αλβουμίνη, ενώ μόνο το 2% περίπου είναι ελεύθερο. Η ελεύθερη τεστοστερόνη έχει την κυρία βιολογική λειτουργικότητα.
Τεστοστερόνη και στύση.
Η αύξηση του μεγέθους του πέους είναι εξαρτώμενη από την συγκέντρωση στους ιστούς της τεστοστερόνης και της διυδροτεστοστερόνης καθώς και από τη συγκέντρωση των υποδοχέων για αυτές τις ορμόνες. Σε εγκεφαλικό επίπεδο, η τεστοστερόνη προάγει την σύνθεση, αποθήκευση και απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών που χρειάζονται για τη στύση, όπως ντοπαμίνη, ΝΟ και ωκυτοκίνη. Σε επίπεδο νωτιαίου μυελού, οι σωματικοί νευρώνες του βολβοσηραγγώδη και ισχιοσηραγγώδη μυ είναι εξαρτώμενοι από την τεστοστερόνη. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η τεστοστερόνη έχει σημαντική επίδραση και στη χαλάρωση των λείων μυϊκών ινών των σηραγγωδών σωμάτων.
Στυτική δυσλειτουργία και υπογοναδισμός.
Η συχνότητα εμφάνισης υπογοναδισμού σε άνδρες με στυτική δυσλειτουργία εξαρτάται από την ηλικία και το ποια τιμή τεστοστερόνης θέτουμε ως όριο για τον ορισμό του υπογοναδισμού. Περίπου το 20-40% των αντρών άνω των 40 ετών που έχουν στυτική δυσλειτουργία, εμφανίζουν χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης.
Θεραπεία υπογοναδισμού σε ασθενείς με στυτική δυσλειτουργία.
Υπογοναδικοί άντρες με στυτική δυσλειτουργία θα πρέπει να πάρουν θεραπεία υποκατάστασης με τεστοστερόνη γιατί έχει αποδειχτεί ότι αν δεν φτιάξουν τα επίπεδα τεστοστερόνης, οι υπόλοιπες θεραπείες είναι ανεπαρκείς. Αν τα επίπεδα τεστοστερόνης είναι κάτω από 3 ng/ml, η θεραπεία υποκατάστασης θα πρέπει να ξεκινήσει πρώτα και ύστερα να προστεθούν αναστολείς της φωσφοδιεστεράσης 5 α όπως το Viagra. Χρειάζονται περίπου 4 με 12 εβδομάδες για την επιστροφή της σεξουαλικής λειτουργίας ανάλογα με τα συμπτώματα και την αρχική τιμή τεστοστερόνης. Σε υπογοναδικούς άντρες, στους οποίους η θεραπεία υποκατάστασης με τεστοστερόνη δεν επιτυγχάνει την βελτίωση των συμπτωμάτων, θα πρέπει να γίνεται γενετικός έλεγχος για τις επαναλήψεις CAG στον ανδρογονικό υποδοχέα.
Υπερπρολακτιναιμία – προλακτίνομα
Υψηλή τιμή προλακτίνης έχει αρνητική επίδραση στην σεξουαλική επιθυμία και στην στυτική λειτουργία του άντρα. Εκτός από την φαρμακευτική υπέρ προλακτίναιμια, η κύρια αιτία αυξημένων τιμών προλακτίνης, είναι καλοήθεις όγκοι του προσθίου λοβού της υπόφυσης που ονομάζονται προλακτινόματα ( <1 εκ μικροπρολακτίνομα, >1εκ. μακροπρολακτίνομα). Η συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών με προλακτινόματα μπορεί να θεραπευθεί επιτυχώς με αναστολείς της προλακτίνης από το στόμα. Μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις με μεγάλα μακροπρολακτινόματα, χρειάζεται δια του σφηνοειδούς οστού μικροχειρουργική επέμβαση. Η πιο ακριβής διαγνωστική εξέταση για την εύρεση προλακτινομάτων είναι η μαγνητική τομογραφία εγκέφαλου. Σε γενικές γραμμές η φαρμακευτική θεραπεία για την υπερπρολακτιναιμία θα πρέπει να γίνεται εφ’ όρου ζωής, γιατί αν σταματήσουν τα φάρμακα, το 80 % των ασθενών θα υποτροπιάσουν. Μόνο οι ασθενείς με ιδιοπαθή υπερπρολακτιναιμία έχουν καλύτερη πρόγνωση, με ποσοστά υποτροπής της τάξης του 50 %.Διαταραχές των θυρεοειδικών ορμονών.
Δεν υπάρχουν αξιόπιστα δεδομένα από μεγάλες μελέτες σχετικά με την συσχέτιση του υποθυρεοειδισμού ή του υπερθυρεοειδισμού με την στυτική δυσλειτουργία. Απ’ ό,τι φαίνεται ο κλινικά προφανής υπερθυρεοειδισμός συνδέεται με εμφάνιση στυτικής δυσλειτουργίας ενώ ο πρωτοπαθής υποθυρεοειδισμός όχι.
Τρόπος ζωής και στυτική δυσλειτουργία.
Είναι γενικά συμφωνημένη άποψη ότι ο καθιστικός τρόπος ζωής αυξάνει τον κίνδυνο παχυσαρκίας, μεταβολικού συνδρόμου και καρδιαγγειακών επεισοδίων και κατά συνέπεια αυξάνει και τον κίνδυνο στυτικής δυσλειτουργίας. Μελέτες έχουν δείξει ότι μετά από οχτώ εβδομάδες ελεγχόμενης δίαιτας, μια απώλεια βάρους περίπου 10% αυξάνει τα επίπεδα τεστοστερόνης, την σεξουαλική επιθυμία και βελτιώνεται την στυτική ικανότητα. Φαίνεται ότι η στυτική δυσλειτουργία στους μεσήλικες άντρες είναι το πρώτο σημάδι ενδοθηλιακής βλάβης των αγγείων και ότι η άσκηση μπορεί να βελτιώσει την στυτική και την ενδοθηλιακή λειτουργία. Ο συνδυασμός άσκησης και φαρμάκων είναι καλύτερος από την μονοθεραπεία με φάρμακα για τη βελτίωση της στυτικής λειτουργίας. Η ενδεδειγμένη άσκηση είναι μέτριας έντασης αεροβικές ασκήσεις για πάνω από 200 λ. την εβδομάδα.
Έλεγχος διαβήτη.
Ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας υπολογίζει ότι υπάρχουν 135 εκατομμύρια σακχαροδιαβητικοί παγκοσμίως . Η κακή συμμόρφωση και πειθαρχία των ασθενών καθώς επίσης και η παραμέληση τους από τους γιατρούς, είναι σημαντικά προβλήματα στην αντιμετώπιση του διαβήτη. Ο επιπολασμός της στυτικής δυσλειτουργίας στους ασθενείς με διαβήτη είναι 35-60% και είναι κατά μέσο όρο 50 με 60% μεγαλύτερος στους ασθενείς με διαβήτη τύπου ΙΙ σε σχέση με τους ασθενείς με διαβήτη τύπου Ι. Η πιθανότητα στυτικής δυσλειτουργίας λόγω του διαβήτη αυξάνει μετά από πέντε χρόνια νόσου καθώς επίσης και από κακό γλυκαιμικό έλεγχο, κατάχρηση αλκοόλ, αμφιβληστροειδοπάθεια και πολυνευροπάθεια. Η συνύπαρξη αρτηριακής υπέρτασης αυξάνεται 80% τον κίνδυνο στυτικής δυσλειτουργίας σε διαβητικούς άνδρες, ιδιαίτερα αν κάνουν χρήση φαρμάκων όπως αντιδιουρητικά ή β-αναστολείς.
ΚΑΡΚΙΝΟΣ-ΤΡΑΥΜΑ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΚΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΑ.
Στένωση ουρήθρας / ουρηθροπλαστική
Η ανάλυση της βιβλιογραφίας έδειξε ότι μετά από ουρηθροπλαστική, η πιθανότητα εμφάνισης στυτικής δυσλειτουργίας είναι μόνο 1% και στις περισσότερες περιπτώσεις ήταν προσωρινή και έφυγε μετά από έξι με 12 μήνες.
Καρκίνος του όρχι
Οι ασθενείς με ιστορικό καρκίνου όρχεως έχουν αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης μειωμένης σεξουαλικής επιθυμίας καθώς επίσης και προβλημάτων στύσης και εκσπερμάτωσης.
Καρκίνος του πέους
Έχουν γίνει μελέτες για εκτίμηση της στυτικής λειτουργίας σε ασθενείς με καρκίνο του πέους που υποβλήθηκαν σε επεμβάσεις διατήρησης της βαλάνου ή σε μερική πεεκτομή. Όπως ήταν αναμενόμενο οι ασθενείς με διατήρηση της βαλάνου καθώς και οι σύντροφοί τους ανέφεραν υψηλότερα ποσοστά αισθητικής και λειτουργικής ικανοποίησης.
Καρκίνος προστάτη.
Ριζική προστατεκτομή
Οι ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε ριζική προστατεκτομή αναφέρουν διάφορες επιπλοκές μετά την επέμβαση όπως στυτική δυσλειτουργία, μείωση του μήκους του πέους, πόνο στον οργασμό και απώλεια ούρων. Τα συμπτώματα φαίνεται ότι βελτιώνονται στα δύο με τρία χρόνια μετά την επέμβαση. Όπως και να έχει όμως το 70% των ασθενών έχουν σοβαρή στυτική δυσλειτουργία (δεν τους πιάνουν τα φάρμακα), ενώ το 10% των ασθενών χρειάζονται φάρμακα για να πετύχουν στύση. Η πιθανότητα εμφάνισης στυτικής δυσλειτουργίας εξαρτάται από την ηλικία του ασθενή καθώς επίσης και από την προεγχειρητική σεξουαλική του ικανότητα.
Βραχυθεραπεία και εξωτερική ακτινοβολία
Ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε βραχυθεραπεία με εμφύτευση ραδιενεργών κόκκων, θα εμφανίσουν στυτική δυσλειτουργία σε ποσοστό 46%. Σε ένα μικρό ποσοστό η στύση μπορεί να επανακάμψει μετά από πέντε χρόνια. Η προσθήκη Viagra ή Cialis σε πρωτόκολλα βραχυθεραπείας ή εξωτερικής ακτινοβολίας δεν φαίνεται να έχει κάποιο μακροχρόνιο πλεονέκτημα.
Καρκίνος παχέος εντέρου και ορθού.
Οι ασθενείς με ιστορικό καρκίνο του ορθού έχουν διπλάσια πιθανότητα στυτικής δυσλειτουργίας και προβλημάτων εκσπερμάτωσης σε σχέση με ασθενείς με ιστορικό καρκίνου παχέος εντέρου. Η προεγχειρητική χημειοθεραπεία δεν φαίνεται να παίζει κάποιον ιδιαίτερο ρόλο.
Υπνική άπνοια και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ).
Τρεις στους τέσσερις άντρες με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια θα έχουν κάποιο σεξουαλικό πρόβλημα, με την στυτική δυσλειτουργία να είναι το πιο κοινό. Η χρόνια αγωγή με CPAP βελτιώνει την στυτική λειτουργία σε ασθενείς με υπνική άπνοια ενώ η προσθήκη Viagra βελτιώνει ακόμα περισσότερο τα αποτελέσματα.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΣΤΥΤΙΚΗΣ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ.
Ιατρικό ιστορικό.
Η διαδικασία διάγνωσης της στυτικής δυσλειτουργίας περιλαμβάνει το γενικό ιατρικό ιστορικό του ασθενή για τον έλεγχο παραγόντων κινδύνου για στυτική δυσλειτουργία όπως διαβήτης, υπέρταση, καρδιακά συμπτώματα και ασθένειας, αντιυπερτασικά φάρμακα καθώς επίσης και το ατομικό σεξουαλικό ιστορικό. Η εκτίμηση του σεξουαλικού ιστορικού γίνεται με την χρήση ειδικών ερωτηματολόγιων.
Ποια είναι τα θέματα που θα πρέπει να διευκρινιστούν:
Πρωτοπαθής στυτική δυσλειτουργία:
- Σεξουαλική ανάπτυξη κατά τη διάρκεια της παιδικής και εφηβικής ηλικίας.
- Χαρακτηριστικά ή γεγονότα με πιθανή επίδραση στην σεξουαλική ανάπτυξη.
- Εμπειρίες αυνανισμού
- Πότε έγινε και ποια ήταν η εμπειρία της πρώτης σεξουαλικής επαφής;
- Αριθμός και διάρκεια σεξουαλικών σχέσεων.
- Ασθένειες, τραύματα ή χειρουργεία που μπορεί να επηρεάσουν.
- Ετεροφυλική ή ομοφυλοφιλική κατεύθυνση.
- Αποκλεισμός πρόωρης εκσπερμάτωσης.
Δευτεροπαθής στυτική δυσλειτουργία:
- Είναι προσωρινή ή μόνιμη; Σχετίζεται με σεξουαλικό σύντροφο ή κατάσταση;
- Οικογενειακά, επαγγελματικά ή οικονομικά προβλήματα;
- Συμπτώματα κατάθλιψης;
- Τα προβλήματα στύσης εμφανίζονται και στον αυνανισμό;
- Γενικά προβλήματα υγείας.
- Συνυπάρχει πρόωρη εκσπερμάτωση;
Διαγνωστικές εξετάσεις στην στυτική δυσλειτουργία.
Κλινική εξέταση.
Είναι απαραίτητο να γίνει μια κλινική εξέταση εστιασμένη στα γεννητικά όργανα. Πρέπει να ελεγχθεί το μέγεθος των όρχεων, η ύπαρξη ή όχι κιρσοκήλης, φίμωσης και ίνωσης στο πέος. Ανάλογα με το ιστορικό και την ηλικία του ασθενή θα πρέπει να γίνει εξέταση προστάτη για αποκλεισμό προστατίτιδας, υπερπλασίας του προστάτη και καρκίνου προστάτη.
Εργαστηριακές εξετάσεις.
Στους ασθενείς με στυτική δυσλειτουργία θα πρέπει να γίνει ορμονικός έλεγχος ο οποίος περιλαμβάνει την ολική τεστοστερόνη, την προλακτίνη και σε ορισμένες περιπτώσεις την θυρεοειδοτρόπο ορμόνη. Στον βασικό εργαστηριακό έλεγχο θα πρέπει να περιλαμβάνεται η χοληστερόλη, τα τριγλυκερίδια, το σάκχαρο όρου και η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη.
Ειδικές εξετάσεις για στυτική δυσλειτουργία.
Ειδικά σε νέους άντρες με πρωτοπαθή στυτική δυσλειτουργία και ασταθή σεξουαλικό ιστορικό, έχει νόημα να γίνει τρίπλεξ των πεϊκών αρτηριών μετά από χορήγηση αγγειοδιασταλτικής ουσίας για να αποδειχθεί ή να αποκλειστεί αγγειακή αιτιολογία. Αυτή η εξέταση μπορεί να γίνει και σε πιο ηλικιωμένους ασθενείς που θα ήθελαν να μάθουν λεπτομερώς την αιτιολογία της στυτικής τους δυσλειτουργίας. Παρομοίως μπορούν να γίνουν ειδικά νευροφυσιολογικά τεστ όπως η μέτρηση χρόνου καθυστέρησης του βολβοσηραγγώδους αντανακλαστικού και τα προκλητά δυναμικά αιδοιϊκού νεύρου για τον έλεγχο νευρογενούς αιτιολογίας της στυτικής δυσλειτουργίας ή για τη διάγνωση υποκείμενης νευρολογικής νόσου. Συνήθως τα ευρήματα αυτών των εξετάσεων δεν κάνουν κάποια διάφορα στις θεραπευτικές επιλογές. Στις σπάνιες περιπτώσεις όπου μετά από τραυματισμό υπάρχει το ενδεχόμενο αγγειοχειρουργικής επέμβασης, έχει ένδειξη η διενέργεια δυναμικής σηραγγομετρίας ή συραγγογραφίας. Φυσιολογικά, σε υγιείς άνδρες, κατά τη διάρκεια ενός ύπνου 6 με 8 ωρών, συμβαίνουν τέσσερις με πέντε στύσεις οι οποίοι σχετίζονται με την φάση REM του ύπνου. Υπάρχει συσκευή για την καταγραφή των νυχτερινών στύσεων, αλλά αυτή δεν έχει ιδιαίτερη κλινική σημασία γιατί δεν μπορεί να ξεχωρίσει επαρκώς την ψυχογενή από την αγγειακή στυτική δυσλειτουργία. Σήμερα ο κύριος ρόλος τους είναι ιατρό νομικός σε περιπτώσεις όπου ένας κατηγορούμενος για βιασμό δηλώνει ότι έχει στυτική δυσλειτουργία.
Θεραπείες για στυτική δυσλειτουργία:
