ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΙΑΠΙΣΜΟΥ
Πριαπισμός ονομάζεται η εμμένουσα και ανώμαλη στύση χωρίς σεξουαλικό ερεθισμό και η οποία δεν υποχωρεί μετά από σεξουαλική επαφή ή αυνανισμό. Η Αμερικάνικη Ουρολογική Εταιρεία ορίζει τον πριαπισμό ως εμμένουσα στύση η οποία διαρκεί περισσότερο από 4 ώρες και η οποία δεν σχετίζεται με σεξουαλικό ερεθισμό. Είναι μία επείγουσα ιατρική κατάσταση η οποία συχνά προκαλεί στυτική δυσλειτουργία και η οποία απαιτεί άμεση εκτίμηση και πιθανώς επείγουσα αντιμετώπιση. Ο πριαπισμός προκαλείται από διαταραχές του μηχανισμού που ελέγχει τη χαλάρωση του πέους και οι οποίες μπορεί να είναι είτε παρατεταμένη χαλάρωση των λείων μυϊκών ινών των σηραγγωδών σωμάτων είτε φράξιμο των αποχετευτικών φλεβών.
Ανάλογα με την υποκείμενη αιμοδυναμική παθολογία διακρίνουμε 2 βασικούς τύπους πριαπισμού:
Ισχαιμικός πριαπισμός (φλεβοαποφρακτικός, χαμηλής ροής). Είναι μία εμμένουσα στύση χαρακτηριζόμενη από λίγη ή καθόλου αιματική ροή και μη φυσιολογικά αέρια στο αίμα των σηραγγωδών σωμάτων (υποξία, υπερκαπνία και οξείδωση). Περίπου το 80 με 90% των πριαπισμών είναι από διαταραχή χαμηλής ροής.
Μη ισχαιμικός πριαπισμός (αρτηριακός, υψηλής ροής). Είναι μία εμμένουσα στύση η οποία προκαλείται από διαταραχή της ροής στα σηραγγώδη σώματα. Ο υψηλής ροής πριαπισμός προκαλείται από αρρύθμιστη και συνεχή αρτηριακή παροχή στους αιματικούς κόλπους. Συνήθως οφείλεται σε τραυματισμένη σηραγγώδη αρτηρία μετά από αμβλύ ή διατιτραίνον τραύμα.
Ο υποτροπιάζων πριαπισμός (διαλείπων) είναι μία παραλλαγή του ισχαιμικού πριαπισμού με συχνά επαναλαμβανόμενες επώδυνες στύσεις οι οποίες ακολουθούνται από περιόδους χάλασης.
ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΡΙΑΠΙΣΜΟΥ
Η συχνότητα εμφάνισης του πριαπισμού στην Ευρώπη είναι χαμηλή. Η συχνότητα εμφάνισης όμως του πριαπισμού αυξάνει όμως σε ασθενείς που κάνουν χρήση ενδοπεϊκών ενέσεων για τη θεραπεία της στυτικής δυσλειτουργίας και κυμαίνεται ανάμεσα στο 1 με 17% ανάλογα με το ποια ουσία χρησιμοποιείται. Η συχνότητα εμφάνισης του πριαπισμού στις Ηνωμένες πολιτείες, λατινική Αμερική και Αφρική μπορεί να είναι υψηλότερη εξαιτίας της συχνότητας εμφάνισης αιμοσφαιρινοπαθειών όπως η δρεπανοκυτταρική αναιμία. Ο επιπολασμός του πριαπισμού στους ασθενείς με δρεπανοκυτταρική αναιμία φτάνει το 35% και μπορεί να συμβεί ακόμα και σε παιδιά. Μία μελέτη αναφέρει ότι μέχρι την ηλικία των 20 ετών το 89% των ανδρών με δρεπανοκυτταρική αναιμία θα έχει τουλάχιστον ένα επεισόδιο πριαπισμού.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΡΙΑΠΙΣΜΟΥ
Ισχαιμικός Πριαπισμός
Οι ακόλουθες αιτίες μπορούν να θεωρηθούν πιθανώς υπεύθυνες για ισχαιμικό πριαπισμό.
Φάρμακα, τοξίνες, παρεντερική υπερσίτιση και ορμόνες.
Το 80% των περιπτώσεων πριαπισμού οφείλονται σε φάρμακα. Οι ενδοπεϊκές ενέσεις για τη θεραπεία της στυτικής δυσλειτουργίας είναι η πιο συχνή αιτιολογία φαρμακευτικού πριαπισμού. Μερικά αντιυπερτασικά φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν πριαπισμό μέσω της α-αδρενεργικής δράσης τους πάνω στις λείες μυϊκές ίνες των σηραγγωδών σωμάτων, η οποία προκαλεί καθυστέρηση της χάλασης. Διάφορα αντιπηκτικά φάρμακα σχετίζονται με πριαπισμό όπως για παράδειγμα η ηπαρίνη. Έχουν αναφερθεί περιστατικά ασθενών σε αιμοκάθαρση οι οποίοι πήραν ηπαρίνη και οι οποίοι εμφάνισαν πριαπισμό κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά της αιμοκάθαρσης. Πιστεύεται ότι η χρήση ηπαρίνης προκαλεί μία κατάσταση υπερπηκτικότητας η οποία μπορεί να προκαλέσει ισχαιμικό πριαπισμό. Οι ασθενείς σε αιμοκάθαρση μπορεί να έχουν επίσης έλλειψη του παράγοντα Von Willebrand η οποία προκαλεί και αυτή υπερπηκτικότητα και πιθανά ισχαιμικό πριαπισμό. Άλλα αντιπηκτικά φάρμακα όπως η βαρφαρίνη έχουν επίσης σχετιστεί με πριαπισμό.
Διάφορα ψυχότροπα φάρμακα. Ένα αντικαταθληπτικό φάρμακο η τραζοδόνη είναι το πιο συχνό αίτιο παρατεταμένων στύσεων εξαιτίας της δράσης της ως α-αναστολέας. Αντιψυχωτικά φάρμακα όπως οι φαινοθειαζίνες μπορούν να προκαλέσουν ισχαιμικό πριαπισμό. Ο μηχανισμός δράσης δεν είναι πλήρως κατανοητός αλλά σχετίζεται με την αναστολή ντοπαμινικών υποδοχέων. Η τοπική ή από τη μύτη χρήση κοκαΐνης είναι μία κοινή αιτία ισχαιμικού πριαπισμού. Ο παθοφυσιολογικός μηχανισμός είναι περίπλοκος και πολυπαραγοντικός. Η κοκαΐνη μπλοκάρει την επαναπρόσληψη της νορ-αδρεναλίνης η οποία μπλοκάρει τη χάλαση. Η κοκαΐνη επίσης αναστέλλει την επαναπρόσληψη σεροτονίνης η οποία προκαλεί διέγερση του κεντρικού νευρικού συστήματος και περιφερική αγγειοδιαστολή. Άλλα παράνομες ουσίες όπως η ινδική κάνναβη σχετίζονται επίσης με πριαπισμό. Η παρεντερική υπερσίτιση έχει σχετιστεί στο παρελθόν με πριαπισμό ειδικά στις περιπτώσεις υψηλής συγκέντρωσης λιπών. Πιθανοί μηχανισμοί μπορεί να είναι η υπερπηκτικότητα, λιπώδης εμβολή, θρόμβωση και μειωμένη τριχοειδής αιματική ροή. Άλλες ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν ισχαιμικό πριαπισμό είναι τοξίνες όπως το δηλητήριο του σκορπιού και της αράχνης, παρασιτικές λοιμώξεις, ελονοσία, ορμόνες όπως η τεστοστερόνη ή τα αντιοιστρογόνα και διατροφικά συμπληρώματα που περιέχουν εφεδρίνη.
Αιματολογικές διαταραχές
Οι αιμοσφαιρινοπάθειες είναι κοινές αιτίες πριαπισμού σε παιδιά και εφήβους. Μέχρι και το 89% των ασθενών με δρεπανοκυτταρική αναιμία μπορεί να πάθει πριαπισμό, κυρίως κατά τη διάρκεια των νυχτερινών στύσεων. Ο συνδυασμός δομικών και λειτουργικών ανωμαλιών των ερυθροκυττάρων, χαμηλής πίεση οξυγόνο και χαμηλού pH στο σηραγγώδες σώμα κατά τη διάρκεια των νυχτερινών στύσεων μπορεί να προκαλέσει το σχηματισμό δρεπανοκυττάρων τα οποία φράσσουν τη φλεβική ροή και αναστέλλουν τη χάλαση του πέους. Αυτή η πάθηση είναι η πιο κοινή αιτία διαλειπόντων πριαπισμών. Η μεσογειακή αναιμία και η θρομβοκυττάρωση έχουν επίσης αναφερθεί ως πιθανές αιτίες πριαπισμού.
Άλλες διαταραχές
Μεταβολικές διαταραχές όπως νεφρωτικό σύνδρομο, υπερουριχαιμία, αμυλοείδωση και νόσος του Fabry είναι σπάνιες αιτίες πριαπισμού. Ο παθοφυσιολογικός μηχανισμός είναι πιθανότατα η απόφραξη της φλεβική παροχέτευσης του πέους.
Νευρολογικές διαταραχές όπως τραύμα του νωτιαίου μυελού, συμπίεση του νωτιαίου μυελού, αυτόνομη νευροπάθεια, εγκεφαλικό ή όγκοι στον εγκέφαλο είναι σπάνιες αιτίες πριαπισμού. Αυτές οι περιπτώσεις συνήθως ίανται αυτόματα ή απαιτούν ελάχιστη παρέμβαση.
Ο παρανεοπλαστικός πριαπισμός είναι κυρίως δευτεροπαθής σε καρκίνους της κύστης, του προστάτη ή του ορθοσιγμοειδούς και σπανιότερα σε περιπτώσεις καρκίνου των νεφρών ή του παχέος εντέρου. Αυτοί οι όγκοι προκαλούν πριαπισμό μέσω της απόφραξης της φλεβική αποχέτευσης ή προκαλώντας θρόμβωση των τριχοειδών αγγείων.
Ιδιοπαθής
Σε ένα 30 με 50% των περιπτώσεων ισχαιμικού πριαπισμού η αιτιολογία παραμένει άγνωστη. Εντούτοις χρειάζεται μία εκτενής και βαθιά εκτίμηση, για να αποκλειστούν αιτίες με υψηλή θνητότητα.
Μη ισχαιμικός (αρτηριακός) πριαπισμός
Ο υψηλής ροής πριαπισμός είναι συνήθως δευτεροπαθής ενός σημαντικού περινεϊκού αμβλέος τραύματος το οποίο προκαλεί συρίγγιο ανάμεσα σε αρτηρία και τους αιματικούς κόλπους.
ΦΥΣΙΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΡΙΑΠΙΣΜΟΥ
